
ร่างกาย ‘ขาดธาตุเหล็ก’ เพราะเร่งผอมเกินไป
ถ้าคุณห่วงเรื่องรูปร่างตัวเอง อยากผอม และเลือกที่จะออกกำลังกายหนักๆ แทนการจำกัดปริมาณอาหาร จนร่างกายรู้สึกเหนื่อยง่าย ปวดหัว
และไม่ค่อยมีสมาธิในการเรียนหรือทำงาน ผิวพรรณเริ่มดูไม่สดใส แถมยังมีแนวโน้มที่จะเจ็บป่วยได้ง่ายด้วย ทั้งๆที่รักษาสุขภาพและออกกำลังกายอยู่เสมอ
“อย่าเพิ่งข้าใจผิดนะว่าออกกำลังกายไม่ดี” ทำให้ร่างกายอ่อนแอ แต่เป็นเพราะอาหารและสภาพร่างกายที่ไม่สมดุลต่างหากที่เป็นสาเหตุสำคัญ โดยเฉพาะอาการเหนื่อยง่าย อ่อนเพลียนี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ
เช่น ขาดการพักผ่อน ภาวะความเครียด และขาดสารอาหารโดยเฉพาะธาตุเหล็กซึ่งเป็นสารอาหารอย่างนึงที่สำคัญต่อการทำงานของอวัยวะในร่างกายทีเดียว
ภาวะที่ร่างกาย ขาดธาตุเหล็ก หรือที่เรียกว่าภาวะแอนนีเมีย(โลหิตจาง) เป็นภาวะที่เม็ดเลือดแดงหรือฮีโมโกลบินมีจำนวนน้อยกว่าปกติ
เจ้าฮีโมโกลบินนี้เป็นตัวนำพาออกซิเจนไปสู่อวัยวะต่างๆของร่างกายและสมอง นอกจากนี้ยังช่วยสร้างภูมิคุ้มกันไม่ให้ติดเชื้อได้ง่ายอีกด้วย
ปัจจัยที่ทำให้ ขาดธาตุเหล็ก เช่น การเสียเลือด ภูมิต้านทานผิดปกติ ม้ามถูกทำลาย หลอดเลือดผิดปกติ ถึงกระนั้นสำหรับผู้ที่มีสุขภาพดีแล้วก็อาจเป็นโลหิตจางแบบไม่รู้ตัวได้จากหลายสาเหตุ
เช่น การออกกำลังกายอย่างหนัก หรือนักกีฬาที่ซ้อมหนักทุกวัน การอดอาหารเพื่อลดน้ำหนัก กระชับรูปร่าง หรืออยู่ในช่วงมีประจำเดือน การบริจาคเลือดบ่อยๆเกินไป การกินมังสวิรัติ
หรือหญิงช่วงตั้งครรภ์ซึ่งต้องการธาตุเหล็กมากกว่าปกติถึง 2 เท่า คนเหล่านี้ล้วนมีโอกาสขาดธาตุเหล็กเป็นโลหิตจางได้ทั้งสิ้น
ปริมาณธาตุเหล็กที่ร่างกายต้องการ
- วัยรุ่นอายุ 12-18 ปี ต้องการธาตุเหล็กวันละ 10-13 มก.
- หญิงอายุ 19-54 ปี ต้องการธาตุเหล็ก 12-16 มก.
- หญิงอายุ 54 ปีขึ้นไป ต้องการธาตุเหล็ก 5-7 มก.
ฉะนั้นถ้าปล่อยให้ร่างการขาดธาตุเหล็กอยู่แบบนี้ ก็จะมีอาการเหนื่อย ติดเชื้อง่าย ถ้าอายุมากก็จะมีอาการเจ็บหน้าอก หรือหัวใจ เนื่องจากหัวใจต้องทำงานหนักเพื่อพยายามส่งออกซิเจนไปสู่อวัยวะส่วนต่างๆ
เราจะรู้ได้อย่างไรว่าขาดธาตุเหล็กหรือเปล่า?
คงพิสูจน์ได้วิธีเดียวนั้นคือ การเจาะเลือดตรวจเท่านั้นไม่สามารถเดาด้วยตนเองได้ กรณีที่ขาดธาตุเหล็กโดยมีสาเหตุจากโรคใดโรคหนึ่งก็ต้องทำการรักษาต่อไป
แต่บางคนไม่มีอาการเจ็บป่วยใดๆ แค่เหนื่อยง่ายและใช้เวลาพักนานหนื่อยหลังออกกำลังกาย เมื่อพบแพทย์ปรากฏว่าปริมาณธาตุเหล็กต่ำ แต่ก็ไม่ถึงกับเกิดอันตรายแก่ร่างกาย จึงไม่ต้องรับกินธาตุเหล็กเพิ่ม
ในทางกลับกันหากซื้อผลิตภัณฑ์อาหารเสริมธาตุเหล็กมากินเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ อาจทำให้ร่างกายสะสมธาตุเหล็กมากไป ก็อาจเกิดผลเสียได้เช่น ปวดท้อง ปวดข้อ เหนื่อยง่ายเป็นประจำ
ดังนั้นใครที่สงสัยว่าเข้าข่ายอาการเหล่านี้ ควรพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุดีที่สุด ถ้าพบว่ามีธาตุเหล็กต่ำควรเลือกกินอาหารที่เสริมธาตุเหล็กให้มากขึ้น โดยธาตุเหล็กจะอยู่ในอาหารทั่วๆไปทั้งเนื้อสัตว์และผักผลไม้
- ธาตุเหล็กที่เรียกว่า heme iron พบในเนื้อสัตว์ซึ่งร่างกายจะดูดซึมและนำไปใช้ได้ดี เช่นหอยนางรม ปลาซาร์ดีน ทูน่า เครื่องในสัตว์เช่น ตับ ม้าม หรือเนื้อแดง เสต็กวัว เนื้อสัตว์ปีก อกไก่
- ส่วนธาตุเหล็กที่เรียกว่า non-heme iron พบได้ในผักและไข่เช่น ผักโขม เต้าหู้ ถั่วต่างๆ ไข่ไก่ ซึ่งร่างกายจะดูดซึมได้ไม่ดีนัก จึงต้องกินวิตามินซีคู่กันด้วยเพื่อช่วยให้ดูดซึมธาตุเหล็กได้ดีขึ้น
การกินอาหารแบบได้ธาตุเหล็กที่สมดุล จะต้องเลือกกินอาหารหลากหลาย ทั้งเนื้อ ผักผลไม้ อาหารที่มีวิตามินซีสูง โดยอาจกินอาหารมื้อละน้อยๆ แต่แบ่งเป็นหลายๆมื้อประมาณอาทิตย์ละ 2-3 ครั้ง
เลือกเมนูอาหารที่มีทั้งเนื้อและผักเช่นบะหมี่ผัดผักใส่เนื้อ พาสต้ากับซอสเนื้อ หรือกินอาหารประเภทไข่และผักคู่กับอาหารที่ให้วิตามินซีสูง เช่น ออมเลตคู่กับมะเขือเทศสด ลาซันญ่าคู่กับบล็อกโคลี น้ำส้มสดกับผลไม้แห้งหรือถั่ว…
สรุปง่ายๆว่า “หากอยากผอมแบบปลอดภัย พยายามออกกำลังกายแบบพอดี คืออย่างน้อยวันละ 30 นาที สัปดาห์ละ 3 ครั้ง” หรือถ้าต้องการลดเร็วๆ ให้ออกกำลังกายไม่เกินวันละ 1 ชม. และไม่เกิน 6 วันต่อสัปดาห์
พร้อมกับกินอาหารตามความต้องการของร่างกาย เลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูงเช่น ของทอด ผัดน้ำมันมากๆ น้ำตาลวันละน้อยๆ แต่ห้ามอดอาหารเพราะจะทำให้ร่างกายทรุดโทรมมากกว่าจะสวย สดใส ยิ่งสาวๆวัยรุ่นอาจขาดสมาธิในการเรียนไปเลย
ส่วนนักกีฬาที่ต้องการพลังงานมากๆอาจต้องศึกษาโภชนาการให้ดี ไม่อย่างนั้นร่างกายอาจได้รับพลังงานไม่เพียงพอ เปิดโอกาสให้โรคภัยถามหาได้ ถ้าอยู่ในช่วงทีมีประจำเดือนก็ต้องกินอาหารที่มีธาตุเหล็กมากขึ้นเพื่อชดเชยเลือดที่เสียไป
สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การใช้ชีวิตทุกอย่างต้องยึดหลักทางสายกลาง ตั้งอยู่ในความพอดี ไม่มากและไม่น้อยเกินไป
บทความที่น่าสนใจ
- บำรุงร่างกายด้วยน้ำว่านหางจระเข้ S Vera Plus
- เสริมภูมิต้านทานและต้านมะเร็งด้วย Nutriga
- อาหารเสริมที่เหมาะสำหรับคนอายุ 20-30 ปี