ทำไม ‘สมองเสื่อม หลงลืม’ แบบนี้นะ

ทำไมถึง สมองเสื่อม และ หลงลืม

“กระเป๋าสตางค์ฉันหายไปไหน มีใครเห็นบ้างหรือเปล่า?” จำได้ว่าเมื่อกี๊ยังวางไว้อยู่ตรงนี้เลย…

(พอครึ่งชั่วโมงต่อมา) อ๋อนึกออกแล้ว ลืมทิ้งไว้ในรถนี่เอง!!!

…เมื่อวานนี้มื้อกลางวันเรากินอะไรนะ?
…ครับๆ หมายเลข 01-111-230xx (10 นาทีต่อมา) 01-1??-2??? เลขอะไรหว่า ทำไมขี้ลืมอย่างนี้…

หลายๆคนคงพบปัญหาทำนองนี้มาแล้วไม่มากก็น้อย “คนเรานี้ก็แปลกนะ อยากจำกลับลืม อยากลืมกลับจำ” ถ้าสังเกตดีๆ จะพบว่ายิ่งเราอายุมากขึ้นเท่าไหร่ ความจำก็ยิ่งแย่ลงเท่านั้น

ยิ่งพยายามท่องจำเท่าไร ก็ยิ่งลืมได้ง่ายเท่านั้น ตรงกันข้ามกับบางเรื่องที่เราไม่อยากจำเลยแต่ดันกลับไม่ลืม หรือทำไมถึงมีความจำสู้เพื่อนเราที่อายุมากกว่าไม่ได้หว่า ปัญหาเหล่านี้ เป็นปัญหาที่เกี่ยวกับเรื่อง “สมอง” และ “ความเสื่อมของสมอง” นั่นเอง

สมองกับพัฒนาการ

ที่จริงแล้วสมองเป็นอวัยวะที่มหัศจรรย์ที่สุดเลย สมองเริ่มมีการพัฒนาตั้งแต่เราอยู่ในท้องแม่ โดยทุกๆนาทีที่เราอยู่ในครรภ์ พัฒนาการของมนุษย์จะมีการเพิ่มของเซลล์ระบบประสาทขี้นเรื่อยๆจนเมื่อเราคลอดออกมา

และสมองยังคงมีการเติบโตได้อีกมากในช่วงแรกของชีวิต ประมาณว่าเมื่อเราอายุได้ 2-3 ขวบ สมองเราจะมีขนาด 80% ของผู้ใหญ่ และในช่วงหลังจากนี้แม้ว่าสมองอาจมีการเติบโตได้อีก

แต่ส่วนผสมของสมองที่โตขึ้นนั้นไม่ใช่เซลล์ประสาท แต่กลับเป็นเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่เราเรียกกันว่า Gilal cells ซึ่งGilal cells นี้จะทำหน้าที่คล้ายๆกับโครงข่ายของสมอง

ซึ่งจะมีการแบ่งตัวมากขึ้นเรื่อยๆจนเราโตเต็มวัย (ประมาณ 3 ขวบ) สมองจะมีการเพิ่มจำนวนของเซลล์สมองเกือบเต็มที่ประมาณ “หนึ่งร้อยพันล้านเซลล์” โดยสมองจะมีน้ำหนักเกือบ 1 กก. ในขณะที่เมื่อเราเต็มวัยสมองจะมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นอีกเพียงประมาณ 500 กรัม

จะเห็นว่าเมื่ออายุได้เพียง 3 ขวบ เซลล์สมองก็มีการแบ่งตัวเพิ่มจนเกือบเต็มที่แล้ว หลังจากนี้จะมีเซลล์สมองเกิดขึ้นมาเป็นสัดส่วนที่น้อยมากเมื่อเทียบกับวัยผู้ใหญ่

แสดงว่าหลังจากเริ่มเข้าโรงเรียน สมองเราก็เริ่มเข้าสู่ช่วงถดถอยอย่างช้าๆ และเริ่มเสื่อมเร็วขึ้นเมื่อเราพ้นวัยหนุ่มสาวไปแล้วนั่นเอง โดยหลังจากผ่านช่วงนี้ไปแล้วจะไม่มีการสร้างเซลล์สมองขึ้นมาทดแทนใหม่อีก

พูดง่ายๆว่าถ้ามีการตายของเซลล์สมองไปมากเท่าไร (เช่นอุบัติเหตุที่ทำให้สมองกระทบกระเทือนรุนแรง) สมองของเราก็จะสูญเสียความสามารถในการทำงานไปมากเท่านั้น

ถึงแม้ว่าร่างกายจะมีการซ่อมแซมส่วนที่เสียหายได้ แต่เซลล์ที่สร้างขึ้นมาใหม่เพื่อทดแทนเซลล์สมองที่ตายไปไม่ใช่เซลล์สมอง แต่เป็นเซลล์ที่เรียกว่า Gilal cells นั่นเอง

เกิดอะไรขึ้นเมื่อสมองเริ่มเสื่อมลง?

• Gilal cells เพิ่มจำนวนมากขึ้น (แต่ไม่ได้ทำให้เราฉลาดขึ้น ดังนั้น Gilal cells นี้ก็เหมือนขี้เลื่อยดีๆนี่เอง ซึ่งถ้ามีจำนวนพอดีพอเหมาะก็จะเสริมการทำงานของเซลล์สมอง) แต่ถ้ามีมากเกินไปคนๆนั้นก็อาจถูกเรียกว่า “หัวขี้เลื่อย”

• ร่องสมอง (Sulci)กว้างขึ้น เนื้อสมอง (Gyri)แคบลง

สมองของคนเราต้องการการบำรุงรักษาเป็น 4 ช่วง คือ

1. ช่วงอยู่ในครรภ์มารดา
2. ช่วงตั้งแต่แรกเกิดจนถึงวัยก่อนเข้าเรียน
3. ช่วงหลังเข้าเรียนจนถึงโตเต็มวัยเป็นหนุ่มสาว
4. ช่วงหลังจากวัยหนุ่มสาวจนกระทั่งผู้สูงอายุ

จะเห็นได้ว่าช่วงแรกที่อยู่ในครรภ์มารดาและช่วงวัยก่อนเข้าเรียนเป็นช่วงที่เราไม่อาจดูแลสมองของเราเองได้ ต้องพึ่งพาพ่อแม่หรือผู้เลี้ยงดูเป็นหลัก สมองจะพัฒนาดีมากแค่ไหนขึ้นกับบุญกรรมของเราเองว่าได้รับการบำรุงรักษาจากคนเลี้ยงดูดีแค่ไหน

ส่วนช่วงที่3 เป็นช่วงที่สมองต้องการการดูแลรักษาจากเจ้าของเป็นอย่างมาก และไม่มีใครจะมาดูแลรักษาสมองของเราได้ดีเท่ากับตัวเราเอง ช่วงสุดท้ายจะเป็นช่วงที่เข้าสู่ภาวะเกิดความเสื่อมของสมองขึ้น และหากเกิดขึ้นแล้วเราจะเสียมันไป…

1. น้ำหนักสมองลดลงอันเนื่องมาจากเซลล์สมองลดลง
2. โพรงสมองใหญ่ขึ้น เกิดโรคที่เรียกว่า โรคความจำเสื่อมของสมอง เช่น พาร์กินสัน สมองเสื่อมก่อนวัยอันควร สมองเสื่อมรุนแรงหรือที่เรารู้จักกันว่า อัลไซเมอร์

ความเสื่อมของระบบประสาทส่วนอื่นๆ นอกจากสมอง

        ระบบประสาทของคนเราไม่ได้มีเฉพาะสมองเท่านั้น ยังมีส่วนอื่นๆอีกที่สามารถเสื่อมได้พร้อมๆกับการเสื่อมของสมอง เช่น ตา (การเสื่อมของจอประสาทตา เส้นประสาทตา เลนส์ตา)

ประสาทการรับกลิ่น (ทำให้เรากินอาหารไม่อร่อย ไม่ได้กลิ่น ที่น่ากลัวคือไม่ได้กลิ่นควันไฟ ไม่ได้กลิ่นแก๊สหุงต้ม) ประสาทการรับรส(ทำให้กินอาหารไม่รู้รส ไม่อร่อย)

ประสาทการสัมผัส (ทำให้แปลผลการสัมผัสได้ช้าลง เห็นได้ชัดในผู้ที่เป็นโรคเบาหวานแล้วควบคุมระดับน้ำตาลไม่ดีพอ ทำให้เส้นประสาทเสื่อมลง)

ทำยังไงให้สมองพัฒนาได้ดีที่สุด

เริ่มแรกเลยคือต้องภาวนาให้ได้พ่อและแม่ที่ดี ที่มีความรู้และเห็นความสำคัญของการบำรุงรักษาสมองลูกตั้งแต่อยู่ในครรภ์ นี่เป็นที่มาของการห้ามแม่สูบบุหรี่ ดื่มเหล้า หรือกินยาอื่นใด โดยไม่จำเป็นในระหว่างตั้งครรภ์

ความเครียดของแม่ก็จะมีผลต่อพัฒนาการของลูกในครรภ์เหมือนกัน ปัจจุบันนี้จะเห็นว่ามีการส่งเสริมให้แม่คุยกับลูกตั้งแต่อยู่ในท้อง รวมทั้งการทำจิตใจให้สดใสเบิกบาน รวมไปถึงการเปิดเพลงให้ลูกฟังตั้งแต่ช่วงตั้งท้อง

หลังจากคลอดออกมา การบำรุงก็จะไปเน้นที่อาหารและสภาพแวดล้อมโดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วง 2-3 ขวบเป็นช่วงวิกฤติอีกช่วงหนึ่งที่เด็กๆ จำเป็นต้องได้รับการบำรุงอย่างดีจากพ่อแม่หรือคนเลี้ยงดู

การขาดสารอาหาร โปรตีนและพลังงานจะมีผลยับยั้งการเจริญเติบโตของสมองอย่างแรง ทำให้เด็กมี IQ ต่ำ ผลการเรียนในวัยเข้าเรียนจะไม่ดีเท่าที่ควร

       หลังจากโตเต็มวัย การดูและรักษาสมองก็จะเปลี่ยนจาก “ทำอย่างไรให้สมองพัฒนาได้ดีที่สุด เป็นทำอย่างไรให้สมองเสื่อมช้าที่สุด” ซึ่งการดูแลบำรุงสมองของเรามีผลต่อคุณภาพชีวิตอย่างมากค่ะ

>> รายละเอียดอาหารเสริมบำรุงสมอง Flow <<
>> สมองแทบสะดุด เมื่อหยุดเติมสารสื่อประสาท <<
>> 5 วิธี พิชิตโรคสมองเสื่อม <<