ทำไม “ไวรัสโควิด” ทำให้คนตายได้มากมาย
ถ้าเราอยากทำความรู้จักกับ ไวรัสโควิด เราต้องเข้าใจให้ได้ก่อนว่า “ไวรัส” มันคืออะไรกันแน่? พวกไวรัสเนี่ยมันมีความซับซ้อนอยู่อย่างมากทีเดียว เพราะว่ามันเป็นสสารเป็นจุลินทรีย์บางอย่างที่อยู่ในร่างกายของสิ่งมีชีวิต
ทุกวันนี้แม้แต่นักวิทยาศาสตร์ก็ยังถกเถียงกันอยู่เลยว่าจะเรียกว่า “เป็นสิ่งมีชีวิตหรือไม่ชีวิต” เพราะถ้าจะบอกว่ามันเป็นสิ่งมีชีวิตมันก็มีองค์ประกอบบางอย่างไม่ครบ
ไม่สามารถเคลื่อนย้ายตัวเองไปไหนได้ ครั้นจะบอกว่ามันตายแล้วมันก็ยังมีกระบวนการ Reproductive (สามารถแพร่พันธุ์ได้)อยู่
ไวรัส เป็นจุลินทรีย์ขนาดเล็กที่ต้องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์เท่านั้น พวกไวรัสมันจะมีลักษณะพิเศษของมัน ถ้าจะนับว่าไวรัสเป็นสิ่งมีชีวิตก็เพราะมันสามารถแพร่พันธุ์หรือถ่ายทอดพันธุกรรมจากรุ่นนึงไปสู่อีกรุ่นนึงได้
แต่มันต้องอาศัยเซลล์ที่มีโปรตีนของสิ่งมีชีวิตในการแพร่พันธุ์ ฉะนั้นไวรัสมันก็เปรียบเสมือนปราสิตบางอย่างที่อาศัยอยู่ในร่างกายของสิ่งมีชีวิตในการแพร่พันธ์ุของมัน
จากการศึกษารหัสพันธุกรรมของเชื้อไวรัสโควิด-2019 มีการระบุไว้ชัดเจนว่า ไวรัสนี้มีเครือญาติใกล้ชิดกับตัวค้างคาว ฉะนั้นแหล่งต้นกำเนิดของเชื้อไวรัสนี้น่าจะมาจากค้างคาวเช่นเดียวกับพี่น้องของมันก่อนหน้านี้ก็คือ SARS และ MERS ซึ่งเป็นตระกูลโคโรนาเหมือนกัน
แต่การแพร่เชื้อของ ไวรัสโควิด นี้ไม่ได้เกิดจากการรับเชื้อจากค้างคาวโดยตรง ไม่ได้โดนค้างคาวกัดแล้วติดเชื้อ หรือไปกินค้างคาวแล้วติดเชื้อฯ นักระบาดวิทยาได้คาดการณ์ว่าน่าจะมีการส่งผ่านจากค้างคาวไปยังสัตว์ชนิดอื่นก่อน
ซึ่งน่าจะเป็นไปได้มากที่สุดก็คือ ตัวนิ่ม เพราะว่าตัวนิ่มเป็นที่นิยมรับประทานในตลาดสดของจีนมาก เป็นไปได้ว่ามนุษย์อาจจะไปสัมผัสกับเชื้อจากตัวนิ่มที่ติดมาจากค้างคาวอีกทีนึง
แต่โดยโครงสร้างหลักพื้นฐานของไวรัสแล้ว ไวรัสมีองค์ประกอบหลักอยู่ 3 อย่าง คือ
1. กรดนิวคลีอิค ที่ทำหน้าที่ควบคุมหรือสร้างส่วนประกอบของไวรัส แล้วถ่ายทอดลักษณะพันธุกรรมอย่าง DNA หรือ RNA
2. Capsid คือโปรตีนที่หุ้มรอบกรดนิวคลีอิคอีกที ทำหน้าที่ในการป้องกันกรดนิวคลีอิค และใช้ในการเกาะติดเซลล์ของhost(เซลล์ของสิ่งมีชีวิตที่เข้าไปแพร่พันธุ์)
3. Envelope เป็นเปลือกหุ้มชั้นนอกสุด โดยเป็นไขมันที่ไปหุ้มรอบ Capsid อีกชั้นนึง ซึ่งจะพบได้ในไวรัสบางชนิดเท่านั้น
ดังนั้นไวรัสจึงแบ่งเป็น 2 ชนิด ก็คือ ชนิดทีมีเปลือกหุ้มกับชนิดไม่มีเปลือกหุ้ม ซึ่งตัวเชื้อไวรัสโควิด-19นี้ เป็นชนิดที่มีเปลือกหุ้ม
สิ่งที่ทำให้ ไวรัสโควิด แตกต่างจากไวรัสตัวอื่น
ส่วนประกอบที่สำคัญที่ทำให้ให้เชื้อไวรัสโคโรนามันพิเศษกว่าไวรัสตัวอื่น คือ
- ตระกูลโคโรนาไวรัสจะมีสิ่งที่เรียกว่า Spike protein เรียกย่อๆว่า S protein โดยโคโรนามีลักษณะกลมๆแล้วมีหนามล้อมรอบเหมือนมงกุฎตามชื่อเรียกของมัน
ตัวมงกุฎที่ยื่นแหลมๆอกมาเนี่ยแหล่ะที่เราเรียกกันว่า Spike protein ซึ่งทำหน้าที่สำคัญมากๆคือ เปรียบเสมือนลูกกุญแจที่ทำหน้าหน้าที่ไขกุญแจเข้าสู่เซลล์ร่างกายของมนุษย์
- Envelope เปลือกหุ้มนี้มันจะทำหน้าที่ปกป้องตัวไวรัสในขณะที่เชื้อไวรัสยังไม่เข้าไปในสิ่งมีชีวิต ยิ่งมีเปลือกหุ้มที่แข็งแรงมากเท่าไหร่ เชื้อก็จะสามารถอยู่ในสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติได้นานขึ้น
ทำไมไวรัสโควิดจึงจู่โจมที่ปอดของมนุษย์
หลายคนคงมีคำถามว่า “เมื่อไวรัสโควิดเข้าสู่ร่างกายของมนุษย์แล้ว ทำไมมันถึงเจาะจงเข้าไปเล่นงานปอดของมนุษย์ซึ่งเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญที่ทำให้หลายๆคนเสียชีวิต..”
เหตุผลนั้นก็คือ เมื่อไวรัสโคโรน่ามีตัว Spike ที่เป็นเหมือนลูกกุญแจนั้น ร่างกายของเราก็ต้องมีแม่กุญแจซึ่งเป็นตัวรับเชื้อไวรัสเข้าสู่ร่างกายโดยตรง ซึ่งแม่กุญแจหรือที่เรียกว่า Recepter ที่จะนำพาไวรัสโคโรน่าเข้ามาได้พอดี
โดยมีชื่อเรียกว่า ACE2 และบังเอิญว่า ACE2 นี้ก็มาอาศัยอยู่บนปอดของมนุษย์พอดิบพอดีเลยซะเป็นส่วนใหญ่
พอมันไปถึงปอดเมื่อไหร่ถือว่ามันประสบความสำเร็จแล้ว คือพอมันสปาร์คกันติดปุ๊บ เชื้อไวรัสก็จะเข้าสู่ร่างกายเราโดยสมบูรณ์ ทำให้เราติดเชื้อ ซึ่งกระบวนการนี้เรียกว่า Endokytosis นั่นเอง
เมื่อไวรัสเข้าสู่เซลล์ร่างกาย มันก็พยายามอยู่รอดด้วยการแพร่พันธุ์หรือเพิ่มจำนวน นั่นคือสิ่งเดียวที่มันทำเป็น โดยมันจะปล่อยสารพันธุกรรมหรือ RNA ออกมาเพื่อเข้าไปควบคุมนิวเคลียสแล้วก็สร้างไวรัสตัวใหม่ขยายตัวออกมาเรื่อยๆ
และเมื่อไวรัสมีปริมาณมากขึ้นในเซลล์ เซลล์ก็จะแตกออกทำให้เชื้อไวรัสกระจายไปทั่วปอด และเชื้อที่ถูกสร้างขึ้นมาใหม่ก็จะไปจับเซลล์ตัวอื่นทำซ้ำวนแบบนี้ไปเรื่อยๆและมันก็จะถือโอกาสเพิ่มประสิทธิภาพตัวเองหรือที่เรียกว่า การกลายพันธุ์ไปด้วย
ทั้งนี้ในระหว่างที่เชื้อกำลังกระจายตัวช่วงแรกๆ เราจะไม่รู้ตัวเลยว่าเชื้ออยู่ในร่างกายแล้ว จนมันกระจายไปได้พอสมควรแล้ว ร่างกายจึงรับรู้ได้ว่ามีสิ่งแปลกปลอม และเมื่อนั้นกองทัพภูมิคุ้มกันในร่างกายเราจะระดมกำลังมาสู้กับไวรัส
สำหรับบางคนช่วงนี้แหล่ะที่จะออกอาการไอ จาม และแพร่เชื้อไปยังคนอื่น เพราะว่าเม็ดเลือดขาว ภูมิคุ้มกันในร่างกายเราเริ่มต่อสู้กับไวรัสในร่างกาย พยายามทำงานอย่างหนัก
สู้เต็มที่เพื่อให้ไวรัสมันตาย และช่วงเวลานี้เองที่เซลล์ปอดเสียหายหรือเกิดบาดแผล
ไวรัสโควิด-19 สายพันธ์ุใหม่ร้ายกว่าเก่า
สาเหตุที่ไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์ใหม่นี้ ก่อความเสียหายได้อย่างรวดเร็วมากกว่าไวรัสสายพันธุ์อื่นๆนั้น มีงานวิจัยพบว่าจุดที่น่าสนใจที่เรียกว่า Spike protein หรือหนามของไวรัส
มันสามารถจับกับ Recepter ACE2 ได้อย่างหนาแน่น ยึดแน่นกว่าไวรัสโคโรนาสายพันธุ์อื่นถึง 10 เท่า พูดง่ายๆว่าความรุนแรงของมันที่เข้าไปทำร้ายเซลล์ในร่างกายของเราอาจจะไม่เท่า SARS หรือ MERS
แต่มันดันสามารถเกาะกับ ACE2 ได้หนาแน่นกว่าทั้ง SARS และ MERS นั่นเอง
ปกติแล้วไวรัสจะมีคุณสมบัติเฉพาะตัวคือ Tropism คือมีการตอบสนองต่อเซลล์แต่ละเซลล์ของร่างกายในสิ่งมีชีวิตไม่เหมือนกันและมีความสามารถในการอยู่รอดหรือแพร่พันธุ์ในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตแต่ละอย่างแตกต่างกัน
เช่น ไวรัสชนิดนึงอาจจะสามารถเกาะติดกับสิ่งมีชีวิตได้หลายประเภททั้งคนและสัตว์ หรือตัวรับ(Recepter) พบได้หลายส่วนในร่างกายก็จะทำให้ติดเชื้อได้หลายระบบในร่างกายไม่ใช่เฉพาะแค่ปอดแต่ติดไปส่วนอื่นๆด้วย
แต่ว่าบางตัวก็ติดเชื้อได้กับสิ่งมีชีวิตได้บางชนิดเท่านั้น มันอาศัยองค์ประกอบของร่างกายของสิ่งมีชีวิตแตกต่างกันไป เช่น HIV (ไวรัสโรคเอดส์) จะทำให้เราติดเชื้อผ่านทางเม็ดเลือดขาว
แต่มันสามารถติดเชื้อทางเซลล์ประสาทได้ หรือไวรัสไข้หวัดใหญ่จะทำให้ติดเชื้อได้ที่ปอดแต่จะไม่ติดเชื้อที่สมอง
ไวรัสโควิด-19 มีหลายสายพันธุ์จริงไหม ?
การกลายพันธุ์ของไวรัสเป็นเรื่องปกติ มันเป็นเรื่องธรรมชาติที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ เพราะในขั้นตอนการจำลองสารพันธุกรรมของไวรัส ก็เปรียบเสมือนการก๊อปปี้ต้นแบบผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีการตรวจสอบคุณภาพ
เมื่อระบาดออกไปมากขึ้นเรื่อยๆ ด้วยความที่มันเป็น RNAไวรัส ดังนั้นมันจึงมีโอกาสในการกลายพันธุ์ เช่น ไข้หวัดใหญ่ ซึ่งกลายพันธุ์แทบทุกปีจนต้องมีการฉีดวัคซีนป้องกันแทบทุกปีเป็นต้น
ทั้งนี้แล้วปัจจัยสำคัญที่ทำให้คนแต่ละคนได้รับเชื้อแล้วทำให้ออกอาการมากกว่าอีกคนนึง เป็นเพราะปัจจัยในร่างกายของแต่ละคนมีภูมิคุ้มกันไม่เท่ากัน
หากเราดูแลสุขภาพร่างกายของเราให้ดี มีระบบภูมิคุ้มกันที่ดีอยู่เสมอ ก็จะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ เจ็บป่วยหนักหรือเสียชีวิตจากเชื้อไวรัสเหล่านี้ได้
บทความที่น่าสนใจ
บทความแนะนำ
